1. Iets teveel gedronken? Je bent zeker niet de eerste… Al vanaf het begin der tijden waarschuwen de Odyssee en de Bijbel ons over de gevaren van te diep in het glaasje kijken. Gelukkig uiten ze ook ‘dankbaarheid dat God de wijn heeft gemaakt die het hart van de mens verblijdt’.

2. De eerste wijn ter wereld? In Georgië en Iran maakten ze 8500 jaar voor onze jaartelling al wijn. Archeologen hebben daar wijnkruiken van 9 liter opgegraven. 

3. De oudste wijnmakerij die we kennen is Armeens, gedateerd op 4100 voor onze jaartelling. Ofwel 6100 jaar oud. 

4. De oudste fles wijn is ruim 1600 jaar oud. Even proeven gaat niet, maar je kunt deze klassieker uit 325-350 na Chr. wel bewonderen: in het Historisch Museum der Pfalz Speyer, Duitsland.

5. In de wijnkelder onder het stadsziekenhuis van Strassbourg vind je de oudste, nog drinkbare wijn ter wereld. Deze wijn komt uit 1472 en is in zijn geschiedenis slechts drie keer geproefd: de laatste keer in 1944 toen Strassbourg werd bevrijd door generaal Leclerc tijdens de Tweede Wereldoorlog. Wanneer ze hem weer gaan proeven? Dat is nog onbekend :)

10. Wijn kun je indelen in 3 soorten: rood, wit en rosé. Maar wist je dat er ook oranje wijn bestaat? En die is heel lekker!

11. Er bestaat zelfs blauwe 'wijn' . Het Spaanse bedrijf Gik Blue is zelf heel trots op hun creatie: ze kopen (voornamelijk Chardonnay) wijn, die in een lab wordt ontkleurt en ontzuurt, waarna er kleurstoffen uit blauwe druiven aan toe worden gevoegd. Voilà: daar heb je je blauwe ‘wijn’. In Europa mag deze drank overigens geen wijn heten. 

12. Wijn mag namelijk alleen ‘wijn’ heten als de drank van 100% druiven is gemaakt. Het toevoegen van kleurstoffen van andere druiven is ook niet toegestaan. 

13. Wijn wordt gemaakt van druiven, maar niet met de typische tafeldruiven uit de supermarkt. Wijndruiven komen van een speciale soort: de Vitis Vinifera. 

14. Nergens ter wereld mag je wijn na vinificatie mixen tot blend, behalve voor mousserende wijn. Daarbuiten is het de bedoeling dat je als wijnmaker van te voren je smaak en blend bepaalt, en de druiven dan samen laat vergisten. 

15. De kleur van wijn komt van de schillen. Het contact dat het druivensap heeft met de schillen, noem je schilweking. Hoe langer de schilweking, hoe meer de schillen kleur (en smaak) afgeven. 

16. Van blauwe druiven kun je prima witte wijn maken, maar rode wijn kan alleen gemaakt worden van blauwe druiven. Bij een witte wijn van blauwe druiven ‘Blanc de Noir’ kiest de wijnmaker ervoor om geen schilweking toe te passen. 

17. Rosé wijn wordt meestal gemaakt met een korte schilweking. 

18. Dessert wijn wordt gemaakt van druiven met een hoog suikergehalte. Die hogere suikergehaltes komen van druiven die ingedroogd zijn, bevroren (Eiswein), of aangetast met een schimmelinfectie: botrytis of 'Noble Rot'. 

19. Versterkte wijnen (zoals sherry en port) worden gemaakt door in verschillende stadia van het productieproces extra alcohol toe te voegen.

20. Champagne krijgt zijn bubbels pas in de fles. Op het moment dat de wijn wordt gebotteld, wordt er gist en suiker toegevoegd aan de stille wijn, waarbij koolzuur ontstaat. De wijn ondergaat een tweede gisting op fles, waarbij het koolzuurgas oplost in de wijn. 

21. Wist je dat veel wijnen niet veganistisch of vegetarisch zijn? Hoezo niet dan? Nou: Je kunt je voorstellen dat er nog van alles (bezinksel) in de wijn drijft na de vergisting. Om de mooie heldere wijn te krijgen die wij kennen, wordt de wijn gefilterd. Er wordt daarbij een klaringsmiddel gebruikt, zodat zelfs de kleinste deeltjes uitgefilterd kunnen worden. Hiervoor worden vaak dierlijke eiwitten gebruikt, bijvoorbeeld van visblaas.

22. Sur Lie: Wijnmakers kunnen een wijn extra zacht maken met een tweede vergisting. Die vergisting noem je malolactische fermentatie, waarbij scherp appelzuur wordt omgezet in zachter, smakelijker melkzuur.

23. Ken je dat gevoel van koude thee in je mond? Dat komt door theïne. Datzelfde trekkende gevoel bij (rode) wijn wordt veroorzaakt door tannines. Tannines geven structuur, hebben een beetje een bittere smaak en geven soms een samentrekkend mondgevoel. Ze zorgen er ook voor dat een wijn lang houdbaar is. Tannines komen uit de schil, pitten en steeltjes van druiven, en ook houten vaten geven tannine af.

24. Jongere rode wijnen hebben over het algemeen meer tannine dan oudere wijnen. Hoe ouder de wijn wordt, hoe zachter de tannines. 

25. Wijnlanden in West-Europa en het Midden-Oosten staan bekend als de 'Oude Wereld', en hebben vaak een lange wijntraditie. Met de 'Nieuwe Wereld' worden wijnlanden in Noord- en Zuid-Amerika, Australië, Afrika en Azië bedoeld.

26. Oude Wereld wijnen vernoemen vaak de locatie van productie op hun etiketten, terwijl ze in de Nieuwe Wereld vaak de druivensoort vermelden. Het is de bedoeling dat jij als wijnliefhebber precies weet van welke druif de wijn gemaakt is, en op welke manier, als je de regio op het etiket ziet.

27. Hoe zonniger het klimaat, hoe rijper de druiven. Daarom zijn wijnen uit warmere klimaten vaak iets zoeter en sterker, dan wijnen uit koelere streken. Die zijn vaak lager in alcohol en hebben iets meer zuren. 

28. Glinsterende kristalletjes in je (witte) wijn? Ze zien eruit als suikerkorrels, of stukjes glas. Deze wijnkristallen, of wijnsteen, is onschadelijk, en wordt veroorzaakt door wijnsteenzuren. Als je de wijn te koud bewaart, slaan die zuren neer en vormen kristalletjes. 

29. Er zijn 17 flesformaten, van de 'split' van 187 ml tot de Midas: net zo groot als 40 standaardflessen.

30. Een 'magnum'-fles wijn bevat twee standaardflessen. Er wordt wel gezegd dat de Magnum de optimale flesmaat heeft voor rijping, dankzij de verminderde ruimte voor zuurstof.

31. Van de +/- 10.000 druivensoorten zijn er 4020 unieke druivensoorten bekend waar wijn van gemaakt wordt. 

32. Wijnaroma’s worden veroorzaakt door chemische verbindingen, zoals damascenone en thiolen. Dit zijn geurverbindingen die bloemige en fruitige tonen aan veel wijnen geven. Sommige komen in de druif zelf voor, sommige komen in de wijn door vergisting of houtrijping. 

33. De meest aangeplante wijndruif ter wereld is Cabernet Sauvignon, op de voet gevolgd door Merlot, Airén, Tempranillo en Chardonnay.

34. Er zijn dus zo'n 4020 druivenrassen. Tel daar alle mogelijke blends bij op, en je hebt ontelbare mogelijkheden. Maar Master of Wine Andrea Robinson zegt dat er in ieder geval 7 druivenrassen zijn die je moet kennen als beginnende wijnliefhebber. Deze zijn:

35. Pinot Noir. Bekend van de grote Bourgogne wijnen, geliefd vanwege zijn souplesse, elegantie én zijn vele gezichten. Herken hem aan zijn lichte kleur, flinke fruitigheid, en aroma’s van aardbeien, kersen en ander delicaat rood fruit.

36. Cabernet Sauvignon. Deze krachtpatser is verantwoordelijk voor de structuur van misschien wel de beroemdste rode wijnblend ter wereld, Bordeaux. 

37. Merlot, die andere druif in de Bordeauxblend, is zachter en fruitiger. 

38. Syrah/Shiraz. Beroemd om zijn rijke, soms chocoladeachtige smaak, pepers en paarse kleur. Syrah is de belangrijkste wijndruif van Australië.

39. Riesling. De koning van de witte druiven in Duitsland en de Franse regio Elzas, wordt steeds populairder vanwege zijn verouderingsvermogen en veelzijdigheid.

40. Sauvignon Blanc. De ster van de Nieuw-Zeelandse wijnindustrie schittert ook in de heerlijke Sancerre wijnen, en is ook favoriet in de Loire-vallei en de Bordeaux. Zijn pittige smaak maakt het een van de meest populaire witte wijnsoorten ter wereld.

41. Chardonnay. Plat gezegd: ‘Het sletje van de wijnwereld’. Deze zwoele dame is heel veelzijdig, en kan als ze goed behandeld wordt grote hoogtes bereiken. De druif wordt vrijwel overal verbouwd, doet het goed op elke grond en je kunt er alles mee. Koud klimaat, warm klimaat, houtrijping, geen houtrijping, malolactische vergisting of niet: Chardonnay kan het allemaal. De smaken variëren daarom enorm. Van frisse Chablis uit de Bourgogne tot boterachtige karamel in warmere klimaten. 

42. Hoe proef je wijn? Wereldwijd is DE algemeen geaccepteerde manier van wijn proeven: Kijk (1) eerst naar de kleur, wals en ruik (2) dan voordat je proeft (3). En dan beoordelen (4) natuurlijk!

43. Tijdens het proeven, stap 3, let je op niet op aroma’s, maar op: zuurgraad, zoetheid, tannines en alcoholgehalte.

44. Wijn spijs combinaties maken? Door de kenmerken van een wijn af te stemmen op de dominante smaken, elementen en 'body' van je gerecht, kun je zowel je wijn als het gerecht naar een hoger niveau tillen. 

45. Wereldwijd is ongeveer 1% van alle wijn besmet met de wijnfout: ‘kurk’. Kurk ruikt naar schimmelige kelder, of naar nat karton. Mocht je dit ruiken is het helemaal OK om een andere wijn te vragen.

46. Wist je dat een wijn met schroefdop ook ‘kurk’ kan hebben? Deze wijnfout wordt veroorzaakt door de schimmel TCA, die in kurken voorkomt, maar ook in kelders, vaten etc.

47. Een fles van 75 cl bevat ongeveer zes glazen wijn, of 12 kleinere proefglaasjes.

48. Het idee dat rode wijn op kamertemperatuur geserveerd moet worden stamt nog uit de tijd dat kamertemperatuur zo’n 3 graden lager lag. Witte wijn serveer je tussen de 5 en 12 ˚C, rode wijn tussen de 10 en 18 ˚C. 

49. Karafferen. Hierbij schenk je de wijn in een bredere karaf om hem maximaal in contact te laten komen met zuurstof. Vooral jonge kwaliteitswijnen worden hier beter van. Ze worden zachter en de aroma’s komen meer naar voren. Dit wordt ook wel eens ‘de wijn laten ademen’ genoemd, en is heel iets anders dan decanteren!

50. Decanteren is het voorzichtig overschenken van oudere wijnen in een hoge, smalle karaf. Oudere wijnen hebben vaak wat bezinksel in de fles, wat niet lekker is om te drinken. Met decanteren scheid je de wijn van het bezinksel. De wijn komt door voorzichtig schenken en de smalle karaf met minder zuurstof in aanraking. 

51. Snel een fles wijn koelen? Het toevoegen van water aan een ijsemmer vergroot het contact tussen de fles en de kou, waardoor de temperatuur sneller daalt. 

52. De meeste wijn is niet gemaakt om te rijpen, zo’n 10% heeft rijpingspotentieel. De meeste wijnen moeten binnen 5 jaar worden genoten.

53. Het is het beste om wijnflessen horizontaal te bewaren. Het houdt de kurk vochtig, dat voorkomt dat er te veel lucht in de fles komt.

54. De ideale bewaartemperatuur voor wijn is tussen de 10-14˚C. Een koele, donkere plek waar de temperatuur niet schommelt is het best. 

55. Australische en Nieuw-Zeelandse wijnmakers waren niet tevreden met de kwaliteit van de kurken die ze kregen. Zij maakten toen de schroefdop populair. 

56. Ondanks de groeiende populariteit van de schroefdop wordt nog steeds 64% van de wijnen verzegeld met een kurk. 

57. Hoeveel druiven heb je nodig voor 1 fles wijn? Voor een standaard fles van 75 cl: 600 tot 800 druiven. Das zo’n 125 druiven per glas wijn!

58. Niet iedereen is fan van wijn. Oenofoben zijn er ronduit bang voor. Ja, angst voor wijn. Je gunt het niemand, maar het bestaat: oenofobie. 

59. De meeste kurken komen uit de kurkbossen in Portugal. En wist je dat kurk gemaakt wordt van alleen de schors van een boom? Kurkbomen worden ook ‘geoogst’. Om kurk te winnen hoef je de boom dus niet te kappen. 

60. Sterker nog, door het winnen van de kurk leeft de kurkeik juist langer! Een kurkeik die niet wordt geschild leeft zo'n 80 jaar, eentje die wel wordt gebruikt voor kurkproductie kan zo'n 200 jaar worden. Dat zijn heel wat extra jaren om CO2 uit de lucht te halen. 

61. Champagneflessen bevatten meer druk dan de banden van een auto, namelijk zo’n 5.5 bar. 

62. Daarom kan een kurk met een enorme snelheid uit de fles ploppen: zo’n 50 km per uur. 

63. Op korte afstand zijn deze snelheden dodelijk, dus oppassen en netjes je duim op de kurkhouden bij het openmaken van je bubbel! 

64. Dood door kurk vs. Haai. Even ter vergelijking: er gaan meer mensen dood van knallende kurken, dan van haaienbeten per jaar. 24 vs 10. 

65. Laatste weetje over mousserende wijn dan: wist je dat je een fles bubbels niet openmaakt door te schudden en de kurk te knallen (zonde van de wijn, en een deel van je bubbels vervliegt), en ook niet door aan de kurk te draaien? Nee, DE manier om een fles bubbels open te maken is door aan de fles zelf te draaien, terwijl je de kruk vasthoudt. 

66. Hoe noem je de holte in de onderkant van een fles wijn? De ziel! Deze inkeping zorgt voor meer stevigheid van de fles. Een geheel platte bodem zou heel kwetsbaar zijn. 

67. Drink je rode wijn omdat je denkt dat dit beter voor de lijn is? Fout! Rode wijn heeft vaak juist meer calorieën, omdat er vaak meer alcohol in rode wijn zit.

68. Chaptaliseren: Het toevoegen van suiker aan gistende druiven om een hoger alcoholpercentage te krijgen. De wijnterm is vernoemd naar Comte Chaptal, een minister onder Napoleon, die de methode uitgevonden heeft. In Europa is dit alleen in koude klimaten toegestaan, zoals Duitsland. 

69. Van alle landen wereldwijd drinken Amerikanen het meest: 33 miljoen hectoliter wijn per jaar. Gevolgd door de Fransen (24.7), Italianen (24.5), Duitsers (19.8) en de Britten (13.3). 

70. Als je kijkt naar wijn per persoon ziet dat lijstje er heel anders uit: Op nummer 1 Frankrijk met 6.74 liter (omgerekend naar pure alcohol) per jaar. Gevolgd door Portugal (6.25), Moldavië (5.59), Slovenië (5.19) en Luxemburg (5.03). De VS staat dan opeens op een 44e plek, met 1,67 liter. 

71. Liters wijn drinken ze in... Vaticaanstad. In de cijfers hierboven wordt het Vaticaan niet als los land gezien, maar als onderdeel van Italië. Reken je Vaticaanstad wel los, staan zij in 1 x bovenaan, met 74 flessen en 8,3 liter pure alcohol per persoon. 

72. Zijn het dan zulke zuipschuiten in Vaticaanstad? Nee hoor, er wonen gewoon minder kinderen in dit kleinste land ter wereld (+ er wordt natuurlijk rode wijn geschonken tijdens de mis)  

73. Nederlanders staan op een 25e plek op de wereldranglijst en drinken keurige hoeveelheden wijn: omgerekend naar pure alcohol 2.45 liter per jaar. Dat komt neer op ongeveer een half glaasje wijn per dag.

74. Duitsers zijn gek op mousserende wijn. Ze drinken de meeste bubbels ter wereld. Weer omgerekend naar pure alcohol: 3.3 liter per persoon, per jaar. 

75. 260 miljoen hectoliter. Zoveel wijn maken we wereldwijd. (2020) Precies het gemiddelde van de laatste 20 jaar. 2004, 2013 en 2018 waren mooie jaren, en 2017 was verschrikkelijk vanwege slechte weersomstandigheden. (248 miljoen hectoliter).

76. Italië, Frankrijk en Spanje waren vanaf 2020 de top drie wijnproducenten ter wereld. Frankrijk was met zo’n 46,6 miljoen hectoliter de grootste producent, en Italië was de grootste exporteur. 

77. Wat kost het om een fles wijn te maken? Lastige vraag… Gemiddeld kost het maken van de inhoud, de wijn zelf, zo’n 2,50 per fles. Dan nog zo’n 2,50 voor de fles zelf, het etiket en het transport… Maar er zijn meer kosten:

• Btw
• De aankoopkosten of de prijs van de grond van de wijngaard
• Apparatuur
• Onderhoud en nieuwbouwkosten van je wijnhuis: Bv de bouw van een nieuw proeflokaal
• Forse marketingkosten van bijvoorbeeld Champagnehuizen…

78. Dan is de 3,87 die de gemiddelde Nederlander uitgeeft aan zijn fles wijn in de supermarkt toch een absurd laag bedrag?